Anonim Halk Edebiyatı Nedir? Alt Türleri Nelerdir?
Anonim halk edebiyatı hakkında detaylı bilgileri bu yazımızda bulabilirsiniz. Bu edebiyatın özellikleri, hangi alt türleri var gibi soruların yanıtı yazımızda...
Anonim halk edebiyatı
Çok eski bir edebiyat geçmişine sahip olan Türkler, bozkır hayatında söylemeye ve dinlemeye önem vermiştir. Anonim kelimesi çevrimiçi TDK Türkçe sözlükte şu anlama gelir:
"Adı sanı bilinmeyen, çok ortaklı, yazanı, yapanı, söyleyeni bilinmeyen, laedri."
Bu edebiyat atalarımızın söyleme ve dinleme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. Bu edebiyat ürünlerinin söyleyenleri belli değildir ve bundan dolayı edebi ürünler toplumun ortak malı haline gelmiştir. En önemli özelliği ise sözlü, yani şifahi geleceğe dayalı olmasıdır. Halk arasında kulaktan kulağa yayılan ürünler, zaman içinde sanatçısına bağlı olmaktan çıkmış, tüm toplumun malı olmuştur.
Anonim halk edebiyatında türler
Anonim edebiyatımızda birbirinden farklı pek çok tür vardır. Şimdi bu türleri sıralayalım:
- Atasözü
- Deyim
- Tekerleme
- Bilmece
- Fıkra
- Türkü
- Mani
- Halk hikayesi
- Efsane
- Masal
- Orta oyunu
- Meddah oyunu
- Gölge oyunu (Karagöz ve Hacivat)
- Dua ve beddualar
Anonim halk edebiyatı ürünleri bazılarında nazım/ şiir ile nesir/ düzyazı karışıktır. Destanlarla halk hikayeleri böyledir. Fıkra ve masallarda ders verme amacı güdülür. Meddah gösterilerinde gülmece unsuru ön plandadır ve bu gösteriler tek kişiliktir. Gölge oyununda iki temel kahraman vardır (Karagöz ve Hacivat) ve bu kahramanların yanlış anlamaya dayalı diyalogları üzerine oyun kurulur. Orta oyununda da yanlış anlamalar önemlidir ve oyun, iki ana kahraman (Kavuklu ve Pişekar) üzerinden yürütülür.
Anonim edebiyatın özellikleri
Bu edebiyat türünün kendine has farklı özellikleri vardır. En önemli özelliği ürünlerin kim tarafından söylendiğinin bilinmemesidir. Sanat gayesi güdülmeksizin üretilirler. Edebi eserlerin dilleri açık, net ve anlaşılırdır. Yani halkın dili olan konuşma dili kullanılır. Aşk, hasret, yiğitlik, kahramanlık ve ölüm gibi temalar işlenir. Bu temalar, halkın duyarlılıklarını yansıtır. Bu ürünlerin ilk söyleyeni belli değildir. Anonim ürünler, halkın söyleme ve dinleme ihtiyacını karşılar. Halkın kültürünü bu eserlerde net olarak bulmak mümkündür. Şiirler Türklerin milli ölçüsü olan hece ölçüsüyle yazılır. Yarım kafiye ya da cinaslı kafiye bulunur. Dörtlük, bu şiirlerin nazım birimidir.
