Aşık Paşa Kimdir? Şiirlerinden Örnekler
Aşık Paşa kimdir? Şiirlerinden örnekler... Divan şiiri... Divan edebiyatı... Türk şiiri... Klasik şiir... Klasik Türk şiiri... Detaylar Butik Kitap'ta...
Aşık Paşa kimdir? Şiirlerinden örnekler
Aşık Paşa Kırşehir’in Arapkir ilçesine mensuptur. Asıl ismi Ali’dir. Horasanlıdır. Babası Muhlis Paşa, Baba İlyas’ın oğludur. Şeyh İlyas olarak da bilinen Baba İlyas, Horasan’dan Anadolu’ya göçen, öncü bir din âlimi ve Sünnî bir mutasavvıftır. Bilindiğinin tersine Baba İlyas, Baba İshak isyanına dahil olmamıştır. Baba İshak, Baba İlyas’ın Rum kökenli bir mürididir ve Anadolu’da Rum devleti kurmak üzere ayaklanmıştır. Baba İlyas, söz konusu isyana dahil olan öğrencilerini uzaklaştırmıştır. Arapça, Farsça, Ermenice ve İbranice bilmektedir. Sülayman Türkmani ve Şeyh Osman’dan ders almıştır. Hacı Bektaş’ın eğitim halkasında bulunmuş ve halifesi olmuştur. Kırşehir beyidir. İlk elifnameyi Aşık Paşa yazmıştır. Yunus ve Mevlana etkisinin olduğu Garibname isimli eseri hikemîdir ve insan-ı kâmil olma yolunu anlatmaktadır. Garibname’nin sonunda Türk dilinin öneminden bahsetmiştir:
“Türk diline kimesne bakmaz idi
Türklere hergiz gönül akmaz idi
Türk dahi bilmez idi bu dilleri
İnce yolu ol ulu menzilleri.”
- Garibname’de sanatçılık hünerini göstermek için gayret göstermemiştir. Arapça ile Farsça tamlamaları ihtiyaç hissettikçe kullanmıştır.
- Yapıtın başında Farsça düz yazıyla yazılmış bir ön söz bulunmaktadır. Dibacede kainatın yaratılışı, Hz. Muhammet'i ve Aşere-i Mübeşşere’yi 10 bölümde anlatmıştır. Tüm bölümler de 10 bölüme ayırmıştır.
- Ön sözün tüm bölümlerinde o bölümün numarası ile alakalı hususlar anlatılmıştır. İlk bölümde tevhit inancını, ikincide ruh-vücut, yer-gök vb. konuları, üçüncüsünde geçmiş-hal-gelecek konuları anlatılmıştır.
- Şair, dibacenin ardından 228 beyitlik asıl metni Mesnevi’deki gibi bölümlemiştir.
- Yalın bir dil tercih etmiştir.
- Garibname'yle Süleyman Çelebi’nin Mevlid’ini etkilemiştir.
- Fakrname, Vasf-ı Hal, Hikâye ve Kimya Risalesi diğer eserleridir.
- Fakrname’deki “kuş” Hz. Muhammet'tir.
- Hikâye isimli yapıtı ile Vasf-ı Hal mesnevisi Garibname’nin sonunda yer almaktadır ve bu yapıtta bir Müslüman, Hıristiyan ve Musevi’nin başından geçenlerden söz eder.
- Âşık Paşa’ın kaleme aldığı bilinen ama elde olmayan bir eseriyse, Risâle fi Beyâni’s-Semâ’dır.
- Bunun yanı sıra gazelleri bulunmaktadır.
Şiirlerinden örnekler...
Örnek 1
Türk diline kimse bakmaz idi,
Türklere hergiz gönül akmaz idi.
Türk dahi bilmez idi bu dilleri,
İnce yolu ol ulu menzilleri.
Bu Garibname eğer Gönül geldi bile,
Kim bu dil ehli dahi mana bile,
Yol içinde birbirini yermiye,
Dile bakıp manayı hor görmeye,
Ta ki mahrum kalmaya Türkler dahi,
Türk dilinden anlayanlat ol haki.
Örnek 2
Güzel senden ayrılalı
Hayli zaman oldu gel gel
Bak gözümden akan yaşım
Âb-ı revan oldu gel gel
Böyle m'olur küsüp gitmek
Seni seveni terk etmek
Haram oldu yemek içmek
İşim figan oldu gel gel
Kurulu yaydır basılmaz
Gönül yârindan kesilmez
İçmeyince dert eksilmez
Boş kadehler doldu gel gel
Kul Aşık eder varmağa
Halinden haber almağa
Yetiş namazın kılmağa
Seni seven öldü gel gel
Örnek 3
Dilim bülbül oldu öter
Ahım cana kılur eser
Türlü türlü yemiş biter
Mamur oldu bostanımız
Geçenler n'etti n'eyledi
Her birisi bir ad koydu
Leyla ile Mecnun gibi
Söyleniser destanımız
Aşk ile başım hoşdürür
Kande varsam yoldaşdürür
Yıl on iki ay sarhoşdürür
Aşktan içmiştir canımız
Muti olduk aşk haline
Bakmadık dünya malına
Girdiler erenler yoluna
Tamam oldu imanımız
Ne kaşadır ne gözedir
Meylimiz güzel yüzedir
Daima solmaz tazedir
Bu bizim gülistanımız
Kim buldu derman ecele
Görsek geri kim ki gele
Dahi gideriz ol yola
Menzildedir kervanımız
Aşık Paşa'm nice nice
Devlet anın ol göz aça
Bizden dahi gelüp geçe
Bu yalancı devranımız
