Erzurumlu Kadı Mustafa Darir Kimdir?
Erzurumlu Kadı Mustafa Darir... Divan edebiyatı... Klasik Türk edebiyatı... Divan şiiri... Detaylar Butik Kitap'ta...
Erzurumlu Kadı Mustafa Darir kimdir?
Siretü’n Nebi’de Erzurumlu ve asıl adının Mustafa olduğunu belirtmiştir. Gözleri doğuştan görmediği için mahlas olarak “Darîr”in yanında bu kelimenin Türkçedeki anlamı olan “gözsüz”ü kullanmıştır.
Kıssa-i Yûsuf’u Kur’an’daki “Yûsuf Sûresi”nden hareketle fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün vezniyle yazmıştır. Bu mesnevi, Darîr’in ilk eseridir. Eser, dil, söyleyiş ve konunun işlenişi bakımından daha önce yazılanlara göre oldukça başarılıdır. Erzurumlu Mustafa Darîr öteki eserlerden farklı olarak, mesnevisinde Hz. Yusuf, Zeliha ve Hz. Yakub’un dilinden gazellere yer vermiş, “şi’r-i Yusuf”, “şi’r-i Zeliha” gibi başlıklarla anlatımı daha da canlandırıp konuya çekicilik sağlamıştır. Anadolu sahasındaki ilk Yusuf u Züleyha Şeyyad Hamza’ya aittir.
Sîretü’n-Nebî’yi, Arap tarihçilerinden İbn Hişam, Vâkıdî, Ebu’l-Hasan Bekrî’nin eserlerinden yararlanarak telif bir eser olarak yazmıştır.
Darîr, XIV. yüzyılda Anadolu sahasında ilk siyer yazarıdır. Darîr’in nazım ve nesirle karışık bu eseri, kendinden sonra yazılan siyer türüne örnek olduğu gibi içinde bulunan mevlid bölümü, Süleyman Çelebi’nin Mevlid’ine örnek olmuştur.
- Kısa ve yer yer “ki”li cümleler kurmuş olsa da Darîr’in akıcı bir dili vardır. Ayrıca, siyerinin nesir kısmında da görüldüğü gibi, hemen bütün nesirlerinde sorulu cevaplı konuşmalara yer vermesi ve aracı olarak kendisini ortaya koyması anlatımında görülen bir başka özelliktir.
- Fütûhu’ş-Şâm’ı 1393 yılında Halep naibi Emir Çolpan adına Arapçadan tercüme edilmiştir. Fütûhu’ş-Şâm’ın Arapça aslı IX. yüzyılda yaşamış Arap tarihçisi Vâkidî tarafından yazılmıştır.
- Yüz Hadis Tercümesi’ni Fazlullah bin Nâsıru’l Gavri’l-İmâdî’nin Tuhfetü’l-Mekkiyye ve Ahbâru’n-Nebeviyye’sinden faydalanarak yazmış, önce hadislerin aslına yer vermiş, sonra onları Türkçeye çevirerek açıklama yoluna gitmiştir. Bu eser de, dönemin diğer eserleri gibi kısa ve devrik cümlelerle yazılmıştır.
- Ele alınan hadislerin konusuna göre dinî ve ahlâkî hikâyelere de yer verilen Yüz Hadis Tercümesi, Nehcü’l-Ferâdîs ve Behcetü’l-Hadâyık’tan sonra Türkçe yazılmış üçüncü hadis kitabıdır.
