Sembolizm Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Sembolizm nedir? Özellikleri nelerdir? Edebi akımlar... Edebiyat akımları... Sanatsal akımlar... Detaylar Butik Kitap'ta...

27 Sep 2022 Genel 427

Sembolizm nedir? Özellikleri nelerdir?

XIX. yüzyılın ikinci yarısında parnasizme tepki olarak ortaya çıkmış bir akımdır. Parnasyenler insan duygularına, izlenimlere önem vermiyorlardı. Onlar için önemli olan gerçekti, düşüncelerdi. Sembolizmin ilkeleri:

Gerçekçilik: Sembolistler gerçekçilik anlayışına karşı çıkmış, duygusallığa, insanın iç dünyasına yönelmişlerdir. Onlara göre somut varlıklar, dış dünya ile insanın duyuları arasında bağ kurmaya yarayan birer simgedir. Sembolistler, semboller aracılığıyla dış çevrenin insan üzerindeki etkilerini ve izlenimlerini anlatmışlardır.
Benzerlikler: Evrende var olan her şeyin bir bütünlük içinde olduğunu savunurlar.
Gerçeklik ve Sembol: Edebiyat dille yapılan bir sanattır. Dış dünyadaki kavramları da bu kelimeler karşılar.
Anlam Kapalılığı: Onlara göre şiir düşüncelere değil duygulara seslenmelidir; çünkü şiir bir şey anlatmak için yazılmaz. Şiirde anlam kapalı olmalıdır ve herkes kendince yorum getirebilmelidir. Sözcüğün anlam değerinden çok müzikal değeri önemlidir.
Gerçeklerden kaçma, hayale sığınma, çirkinlikleri hayal yardımıyla güzelleştirme, bunlara bağlı olarak ortaya çıkan karamsarlık, sembolizmin en belirgin özelliklerindendir.
Lirizm: Durgun sular, ay ışığı, alacakaranlık, tan ağartısı, perdede gezinen gölgeler ve ölüm başlıca temalarıdır. Lirizm, bu anlayışın en önemli ögesi durumundadır.
Parnasyenlerin genellikle “sone” nazım biçimini kullanmalarına karşın, sembolistler daha çok serbest nazım biçimlerine yönelmişlerdir.
Sembolist Şair ve Eserleri: Edgar Allan Poe (Çanlar, Evreka), Baudelaire (Yapma Cennet), Rimbaud (Cehennemde Bir Mevsim), Mallarme (Eski Tanrılar), Verlaine (Sözsüz Romanlar, Şiir Sanatı)
Türk edebiyatında ise bu anlayışın ilk uygulayıcısı Cenap Şahabettin’dir. Ancak bu akımın en başarılı örneklerini veren şairimiz Ahmet Haşim’dir. Kimi yönleriyle Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Hamdi Tanpınar gibi şairler de bu akımın izlerini taşırlar.

NOT: Ahmet Haşim’in “Şairin dili, düzyazı gibi anlaşılmak için değil, ama duyulmak üzere oluşmuş müzik ile söz arasında, sözden çok müziğe yakın, ortalama bir dildir.” görüşü sembolizmi vermektedir.

İÇE KAPANIŞ

Derdim yeter, sakin ol, dinlen biraz artık;

Akşam olsa diyordun, işte oldu akşam;

Siyah örtülere sardı şehri karanlık;

Kimine huzur iner gökten, kimine gam.

Bırak şehrin iğrenç kalabalığı gitsin,

Yesin kamçısını hazzın sefil cümbüşte

Toplasın acı meyvesini nedametin

“Sen gel.” Derdim, ver elini bana, gel şöyle.

Bak göğün balkonlarından, geçmiş seneler

Eski zaman esvaplarıyla eğilmişler;

Hüzün yükseliyor, güler yüzle sulardan.