Alkış-Kargış (Dua-Beddua) Nedir?
Alkış-kargış, dua-beddua nedir? Halk edebiyatı... Halk şiiri... Nazım şekilleri ve türleri... Detaylar Butik Kitap'ta...
Alkış-kargış (dua-beddua) nedir?
Halk edebiyatında bir nazım şekli olarak değerlendirilebilecek olan alkışlar, iyi dilekleri ifade etmek için kullanılan, dinsel gereksinimlerin ortaya çıkardığı, anlatımı daha etkili hale getirmek üzere söylenen kalıplaşmış sözlerdir.
Kargış, Allah’ın sevgisinden yoksun olmayı, kalp kırıklığını, gücenmeye kızgınlık vb. kötü hisleri ortaya koyan kalıplaşmış sözlerdir.
Bu türlerde yazılan eserler genel olarak manzumdur. Alkış ve kargışlar, Türk ulusunun Gök Tanrı inancından Müslümanlığa geçinceye kadar geçirdiği kültürel değişimlere koşut olarak Allah'a ya da otorite sayılan başka bir güce ne şekilde yakardığını göstermektedir, kızınca nasıl kötü dileklerde bulunulduğunu ortaya koymaktadır.
Alkış ve kargış örnekleri
Örnek 1
Tutunacak dal olasın
Gonca gonca gül olasın
O cennete mal olasın
Kabrin içi nurla dolsun
Dilerim dört yanın nurla dolsun /Âşık Mahmut Tunar (Alkış)
Örnek 2
Kara tağa ayıtduğunda işit virsün
Kanlu kanlu sulardan kiçüt virsün, (Dede Korkut Hikayeleri)
Örnek 2
Hak seni de benim gibi yandıra
Ayağına giymiş siyah kundura
O da yüksek durur can incir diye /Âşık Ali (Kargış)
Örnek 4
“Akar senün sularun Kazılık Dağı,
Akar iken akmaz olsun
Biter senün otlarun Kazılık Dağı,
Biter iken bitmez olsun
Kaçar senün geyiklerün Kazılık Dağı,
Kaçar iken kaçmaz olsun taşa dönsün” (Dede Korkut Hikayeleri)
