Ahmet Yesevi Kimdir?
Ahmet Yesevi kimdir? Mutasavvıf şairler... Türk şiiri... Menkıbevi yaşamıyla Ahmet Yesevi... Türk tasavvufunun kurucusu... Detaylar Butik Kitap'ta...
Ahmet Yesevi kimdir?
Ahmet Yesevî, XI. yüzyılın sonu ya da XII. yüzyılın başında, Sayram’da doğmuştur. 7 yaşındayken babası İbrahim’in ölümü üzerine ablası Gevher Şehnaz'la beraber Yesi kentine gitmiştir. Daha sonra Şeyh Arslan Baba, Hicaz’dan gelip onun manevi babası olmuştur. Arslan Baba’nın irşadı ile Buhara’ya gidip Şeyh Yusuf Hamedâni’ye bağlanmıştır. Hamedani’nin ölümü üzerine Yesi’de kendi tarikatını kurmuştur.
- Hayatı hakkındaki bilgiler, menkıbevi niteliktedir.
- Türbesini, rüyasına girerek zafer müjdesi verdiği Timurlenk, Türkistan’da yaptırmıştır.
- Hz. Muhammed’in sünnetine son derece bağlı olan Ahmet Yesevî, Hz. Peygamberin 63 yaşında vefat etmesi sebebiyle altmış üç yaşına geldiğinde tekkesinin avlusunda, yeraltında bir Çilehâne hazırlatır ve ömrünün geri kalan kısmını orada geçirir.
- Çile dönemi, gerçek anlamda Ahmet Yesevi’nin en verimli ve üretken bir dönemidir. Yesevî çiledeyken ders ve irşatlarını hızlandırmış, Türk-İslam dünyasının bütün coğrafyalarına gitmek üzere “irşat kadrosu” yetiştirmiştir.
- Kendi ifadesine göre yüz yirmi yaşında vefat etmiştir.
- İslamiyet’in, Orta Asya’da yerleşip yayılmasında Ahmed Yesevî’nin önemli bir rolü vardır.
- Yesevî’nin şiirleri didaktiktir. Ayrıca saf ve samimî bir lirizm taşıyan bu şiirlere “Hikmet” adı verilmiş ve bunların tamamı “Divân-ı Hikmet” adı altında toplamıştır. O, bu şiirlerinde, dini-ahlakî öğütleri, Allah’a olan kulluk borcunu ödemesi, Allah ve Hz. Muhammed sevgisini, ahiret âlemi gibi hususları asıl hareket noktası haline getirmiştir.
- Yesevî, şiirlerini devrin yazı dili Hakâniye Türkçesiyle yazmıştır.
- Tarikat, 12. asırda Horasan, İran, Azerbaycan, Anadolu ve Balkanlar’da yayılmıştır. Yesevilik’in Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli katkıları bulunmaktadır.
- Hacı Bektaş Velî de Ahmed Yesevî’nin 6. Postnîşîni, Lokman Perende tarafından özel olarak yetiştirilmiş ve Ahmet Yesevi yolundan gitmiştir.
Eseleri
Divân-ı Hikmet: Ahmed Yesevî’nin “Hikmet”lerini içine alan mecmuadır. Eserin farklı nüshaları vardır ve bunlara dışarıdan müdahalelerde bulunulmuştur. Hikmetler, dini telkinlerin ve millî hayatın izlerini taşımaktadır. Yesevî’nin adı veya mahlâsı her Hikmet’in son dörtlüğünde bulunmaktadır. Fikri ağırlık ve mesaj genel itibariyle son dörtlüğe bırakılmıştır.
Fakr-nâme: Divân-ı Hikmet’in mukaddimesi durumundadır. Muhteva itibarıyla; tarikat adabını, usulünü, erkânını, kâmil bir şeyhin, bir dervişin vasıflarını, merâtib-i erbaa’yı ‘dört kapı kırk makam’ı anlatır.
Edebiyatımızda Fakr-nâme geleneği, Ebu’l-Hasan Harakani ile başlamış, Ahmed Yesevi ve Âşık Paşa ile devam etmiştir.
