Edebiyat Kuramları Hakkında Özet Bilgi
Edebiyat teorileri... Yazın kuramları... Edebiyat teorileri... Yazın teorileri... Yazın kuramları nedir? Ne işe yarar? Edebiyat teorileri denince ne anlamalıyız? Butik Kitap'ta bugün yazın kuramları üzerinde duruluyor.
Edebiyat Kuramları nedir?
Konuya girmeden önce "kuram" sözcüğünü açıklamakla başlayalım. "Kur-mak" kökünden gelen "kuram" sözcüğü İngilizcedeki "teori" sözcüğünün karşılığı olarak üretilmiştir. Osmanlı Türkçesinde "nazariye" kelimesiyle karşılanan kuram, bir konu, felsefi disiplin, bilimsel gerçek ya da kavram hakkındaki bilgilerin tümüdür. Türk Dil Kurumu'nun çevrimiçi sözlüğünde "kuram" kelimesi şu şekilde tanımlanır:
"Uygulamalardan bağımsız olarak ele alınan soyut bilgi. Belirli bir konudaki düşüncelerin, görüşlerin bütünü. Sistemli bir biçimde düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve bir bilime temel olan kurallar, yasalar bütünü, nazariye, teori."
Kuram, uygulama için gereken bilgilerdir, bu bilgilere yapılan deney, gözlem ve incelemeler sonucunda ulaşılmıştır. Bilgiler düzenlidir ve bilim dalının kanunlarını açıklayıcı niteliktedir.
Edebiyat kuramı nedir?
Edebiyat kuramı, edebiyat biliminde iki şekilde karşılanır. İlkinde yukarıda da tanımını yaptığımız gibi edebiyat bilimine ait teorik bilgiler ve açıklamalardır. Bu bilgilere pek çok kitapta rastlanır. İkinci tanımda ise eleştiri merkeze alınır. Yansıtma, yapısalcılık, feminizm, sosyolojik eleştiri, alımlama estetiği ve Marksist eleştiri bunlardandır. Özellikle Berna Moran'ın Edebiyat Kuramları ve Eleştiri isimli kitabında detayları verilen yazın teorileri, bir edebi eseri (şiir, roman, öykü ya da başka bir edebi eser) farklı açılardan değerlendirir. Daha çok başka disiplinlerin ürettiği bilgilerden yararlanılarak gerçekleştirilir bu eleştiriler.
Başlıca kuramsal kitaplar
- Berna Moran: Edebiyat Kuramları ve Eleştiri
- Terry Eagleton: Edebiyat Kuramı
- Sarah Dillon: Palimpsest: Edebiyat, Eleştiri, Kuram
- Bilgin Güngör: Edebiyat Eleştirisi-Kuram ve Uygulama
- Paul H. Fry: Edebiyat Kuramı
- Oğuz Cebeci: Psikanalitik Edebiyat Kuramı
- Mehmet Akif Balkaya: Yeni Tarihselcilikten Posthümanist Eleştiriye Edebiyat Kuramları
- Ali İhsan Kolcu: Edebiyat Kuramları-Tanım, Tahlil, Tenkit
