Olay Örgüsü Nedir?

Olay örgüsü nedir? Olay... Olay zinciri... Tek zincirli olay örgüsü... Çok zincirli olay örgüsü... Helezonik olay örgüsü... Detaylar Butik Kitap'ta...

25 Nov 2021 Genel 517

Olay örgüsü nedir?

"Hadise, vaka" gibi karşılıkları bulunan olay sözcüğü Türk Dil Kurumu'nun çevrimiçi Türkçe sözlüğünde şu şekilde tanımlanmaktadır:

"Ortaya çıkan, oluşan durum, ilgi çeken veya çekebilecek nitelikte olan her türlü iş, hadise, vaka. Önemli tarihsel olgu, fenomen."

Olay, hareket ve aksiyon ifade eden, insanların gerçekleştirdiği eylemleri tümüdür. Olayların neden-sonuç ilkesine dayalı olarak dizilmesine de “olay örgüsü” adı verilmektedir. Olay örgüsünün oluşabilmesi için anlam birlikleriyle metin halkaları gereklidir. Olay örgüsünü teşkil eden tüm olaylara “metin tabakası” metin halkalarını oluşturan daha alt birimlerdeki olaylara da “anlam birlikleri” denir. Öykü ve romanlardaki metin halkaları, bir yandan olay zincirini/örgüsünü oluşturur iken öte yandan taşıdıkları anlam ile de anlam birliklerini oluşturmaktadır.

3 tür olay örgüsü modeli vardır.

  • Çizgisel olarak ilerleyen tek zincirli olay örgüsü, fail durumundaki merkezî bir kahraman çevresinde oluşmaktadır.
  • Çok zincirli olay örgüsünün bulunduğu romanlarda birden fazla olay örgüsü bulunur ve bu örgüler bir noktada kesişir ve ayrışır. Yazar, birbirinden farklı olan söz konusu olayları ayrı ayrı vererek belli ilişkiler ile birleştirir.
  • Helezonik olay örgüsünde de birbirinin içine geçen olaylar vardır. Bu tür roman ve öykülerde bir olay bir başka olayın çerçevesidir. Çerçeve öykü, asıl/ana/iç öyküyü aktarmak için kurgulanır ve asıl/ana/iç öyküye geçilmesinin ardından çerçeve öykünün anlatımı durdurulur. Postmodern romanlar genel olarak helezonik olay örgüsüyle kaleme alınır.