Şarkı Nedir? Edebiyat Türü Olarak Şarkı
Şarkı nedir? Edebiyat türü olarak şarkının özellikleri nelerdir? Divan edebiyatı nazım şekillerinden biri olan şarkının özellikleri nelerdir? Şarkının özellikleri, bugün Butik Kitap'ta...
Şarkı nedir? Edebiyat türü olarak şarkı
Şarkı, divan edebiyatında bestelenmek üzere yazılmış olan uygun ölçülerle kaleme alınan ve genellikle dört mısralık bentlerden oluşan nazım birimidir. Uyak düzeni aa xa'dır. Şarkı, halk şiirindeki türküdür. Beş ya da altı mısralık bentlerden de oluşabilir. 3. mısraya meyan ismi verilir ve bu mısranın mana açısından daha özlü olması önemlidir. 4. mısraya da nakarat adı verilir. "Aşk, sevgili, ayrılık, içki, eğlence vb." gibi konularda yazılır. Divan edebiyatının ilk şarkı yazarı Naili-i Kadim'dir. 28 şarkısı ile Nedim de bu nazım türünün en güzel örnekleridir.
Divan şiirine Türklerin kattığı bir nazım biçimidir. Şarkıdaki ilk bendin 4. dizesi tüm bentlerde yinelenir. Nazım birimi, uyak şeması açısından koşmaya benzer. Ölçü, beste, dille anlatım açısından koşmadan ayrılır. Buna nakarat adı verilir. Şarkılar bestelenmek için kaleme alınır. Bu alanın ustası Nedim’dir.
Kafiye şeması şöyledir:
aaaa-bbba-ccca-ddda-eeea
baba-ccca-ddda-eeea-fffa
aAaA-bbbA-cccA-dddA-eeeA
aaxa-bbba-ccca-ddda-eeea
aaxA-bbbA-cccA-dddA-eeeA
Şarkının özellikleri
- Şarkı, halk şiirindeki türküdür.
- Uyak düzeni açısından murabbaya benzer. aaaa, bbba, ccca…
- Bestelenmek üzere yazıldığı için çok uzun olmaz.
- 4'lüklerden oluşmaktadır ve 4'lük sayısı 3 ile 5 arasındadır.
- Şarkıların konusu genel olarak aşk, sevgili, ayrılık, içki ve eğlencedir.
- Dili sadedir.
- En öne çıkan isimleri Nedim, Enderunlu Vasıf’tır. Cumhuriyet dönemi şairlerinden Yahya Kemâl’in de birçok şarkısı vardır.
- Şarkılarda toplumsal dile ait söyleyişlerle deyimler bulunur.
Örnekler:
Şarkı 1
Sevdiğim canım yolunda hâke yeksan olduğum
Iyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
Ey benim aşkında bülbül gibi nâlan olduğum
Iyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
Cümle yârân sana uşşak olduğun bilmez misin
Cümlenin takatleri tâk olduğun bilmez misin
Şimdi âlem sana müştak olduğun bilmez misin
Iyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
Sahi Feyzâbâd'a doğru azm edib eyle safa
Asafâbâd'a gelip gâhi salın ey meh-likâ
Sel hele gör sahn-ı Sa'dâbâd'a hiç olmaz bahâ
Iyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
Kapladıp gül-penbe şalı ferve-i semmûruna
Ol siyeh zülfü döküp ol sîne-i billuruna
Itr-ı şâhîler sürüp ol gerden-i kâfuruna
Iyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
Sen açıl gül gibi zâr ile hezâr olsun
Nedim Bend bend olsun ham-ı zülfün şikâr olsun
Nedim Sen salın cânâ yolunda hâk-sâr olsun
Nedim Iyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum
Nedim
