Şiir Türleri ve Özellikleri
Şiir türleri ve özellikleri... Hangi şiir türleri vardır? Şiirler neye göre türlere ayrılır? Konu, biçim ya da anlatım tarzları şiirleri türlere ayrılmasını sağlar mı? Detaylar Butik Kitap'ta...
Şiir türleri ve özellikleri
Edebiyat denince en fazla akla gelen tür şiirdir. Bazıları edebiyatı şiirden ibaret bile zanneder. Şiir, insanların duygu durumlarını en yalın ve özlü biçimde anlatan türdür. Aşk, sevgi, annelik, vatan, cesaret, özgürlük, bağımsızlık ve inanç gibi temalar şiirlerle okurları en etkileyecek biçimde anlatılır. Bu yüzden özel günlerde ve toplantılarda şiirler okunur. Çünkü insanlarda belli bir duygu durumu oluşturulmak istenir, şiir de insanlarda farklı duyguları oluşturabilecek en elverişli türdür. Türk Dil Kurumu çevrimiçi Türkçe sözlükte şiir şöyle tanımlanır:
"Zengin sembollerle, ritimli sözlerle, seslerin uyumlu kullanımıyla ortaya çıkan, hece ve durak bakımından denk ve kendi başına bir bütün olan edebî anlatım biçimi, manzume, nazım, koşuk. Düş gücüne, hayale, imgeye, gönle seslenen, anı, duygu, coşku uyandıran, etkileyen şey."
Görüldüğü gibi şiir imge ve sembollerle okurun zihninde resimler oluşturmaya çalışan, okuru şairin yaşatmak istediği duyguya sürüklemek isteyen türdür.
Şiir türleri
Şiirler, konularına göre türlere ayrılır: lirik (duygusal) şiir, epik (destansı) şiir, didaktik (öğretici şiir), pastoral (doğa, tabiat) şiiri, satirik (hiciv, eleştiri) şiir
Lirik şiir: Samimi duygu ve heyecanları coşkun bir dil ile ifade eden duygu yüklü şiirlerdir. Aşk, sevgi, özlem, hasret ve gurbet gibi temaları işleyen şiirlerdir.
Rüya gibi bir yazdı. Yarattın hevesinle
Her anını, her rengini, her şi’rini hazdan
Hala doludur bahçeler en tatlı sesinle
Bir gün bir uzak hatıra istersen o yazdan
Körfez’deki dalgın suya bir bak, göreceksin
Geçmiş gecelerden biri durmakta derinde
Mehtab … iri güller… ve senin en güzel aksin
Velhasıl o rüya duruyor yerli yerinde
Yahya Kemal
Epik (destansı) şiir: Kahramanlık, cesaret, yiğitlik ve savaş gibi konuları anlatan veya tarihi bir hadiseyi coşkun bir anlatım ile ortaya koyan şiirlerdir.
Atıldı, bir Mehmetçik, büyü bozuldu
Bir düşman süngüsüne, göğsünden
Bu şehadetle kayalar yarıldı sanki
Dipçik gürültüsünden
Fazıl Hüsnü Dağlarca
Didaktik şiir (öğretici şiir): Belirli bir fikri benimsetmek ya da herhangi bir konuyla ilgili bilgi vermek, ahlaksal bir ders çıkarmak üzere yazılan şiirlerdir.
İnsanlığa dürüst davran
İnsan küçük büyük evran
İnsanlara hakça davran
Koltuk sana baki değil
Yunus Emre
Pastoral şiir (doğa şiiri): Tabiat güzelliklerini, köy ve çoban hayatını anlatan, bu hayata özlemi dile getiren şiirlerdir.
Tam otların sarardığı zamanlar
Yere yüzükoyun uzanıyorum
Toprakta bir telaş, bir telaş
Karıncalar öteden beri dostum.
Behçet Necatigil
Satirik şiir (yergi, eleştiri şiiri): Toplumsal yaşamdaki aksaklıkları, sorunları; bireylerin farklı konularla ilgili zayıflıklarını eleştiren şiirlerdir.
Uyuşamayız, yollarımız ayrı;
Sen ciğercinin kedisi, ben sokak kedisi;
Senin yiyeceğin kalaylı kapta;
Benimki arslan ağzında,
Sen aşk rüyası görürsün, bense kemik.
Ama seninki de kolay değil kardeşim,
Kolay değil hani,
Böyle kuyruk sallamak Tanrının günü.
Orhan Veli Kanık
