Tanzimat Dönemi Hikaye ve Roman
Tanzimat dönemi hikaye ve roman... Tanzimat dönemi Türk edebiyatı... Modern Türk romanı... Tanzimat romanı ve hikayesi... Tanzimat'ta öykü... Tanzimat yazarları... Detaylar Butik Kitap'ta...
Tanzimat dönemi hikaye ve roman
Öykü ve roman, bireylerin, merak ettikleri hadiseleri anlaması ve dinlemesi gereksiniminden doğmuştur ve zamanla gelişip yazınsal bir tür olmuştur. Türk yazınına gazete ile giren bu iki edebi tür daha evvel yazınımızda kullanılmamış olan edebî türler arasındadır. Türk yazınında roman ve modern hikayeye benzeyen daha evvel masal, efsane ve destan vb. edebi türler bulunur.
Yazınımızda roman ilk önce tercümeler ile girmiştir. Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği Telemak, Ahmet Lütfü Efendi’nin Arapça çevirisinden Türkçeye naklettiği Robinson Crouse, Teodor Kasap’ın çevirdiği Monte Cristeou Türk yazınında önemli tesirler uyandırmıştır.
Batı teknikleri kullanılarak yazılan ilk hikâyelerse Ahmet Mithat Efendi’nin “Letaifi Rivayet”, Emin Nihat’ın “Müsameretname”, Şemseddin Sami’nin “Küçük Şeyler” isimli yapıtlarıdır. Diğer özellikleri aşağıdaki gibi maddeleştirebiliriz.
- Yazınımızdaki ilk roman tercümesi Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği Telemak isimli eserdir (1859).
- Yazınımızdaki ilk yerli roman örneği Şemsettin Sami’nin Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat isimli romanıdır (1872). Bu yapıtı Ahmet Mithat Efendi’nin Hasan Mellah isimli romanı takip eder (1874).
- Yazınımızdaki ilk edebî roman örneği Namık Kemal’in İntibah isimi yapıtıdır. Bu romanda süslü bir anlatım olduğu vardır.
- İlk tarihsel roman Namık Kemal’in Cezmi isimli eseridir. Bu eserin konusu Türk-İran savaşlarından alınmıştır.
- İlk köy romanı Nabizade Nazım’ın Karabibik isimli yapıtıdır.
- İlk gerçekçi roman örneği (Batı tarzında) Recizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası isimli romanıdır.
- İlk öykü örnekleri Ahmet Mithat Efendi’nin Letaifi Rivayet isimli 25 ciltlik eseriyle verilmiştir.
- Batılı manadaki ilk hikâye örnekleri Şamipaşazade Sezai’nin Küçük Şeyler ismi yapıtıdır.
