Halit Ziya Uşaklıgil Kimdir?
Halit Ziya Uşaklıgil kimdir? Servet-i Fünun... Edebiyat-ı Cedide... Roman... Türk romanı... Yenileşme dönemi Türk romanı... Aşk-ı Memnu... Mai ve Siyah... Detaylar Butik Kitap'ta...
Halit Ziya Uşaklıgil kimdir?
Halit Ziya, 1866 senesinde, İstanbul'da dünyaya geldi. 27 Mart 1945 tarihinde İstanbul'da hayatını kaybetti. "Uşakizadeler" olarak bilinen İstanbullu bir ailenin oğludur, babası Hacı Halit Efendi'dir. Fatih Askeri Rüştiyesi'nde eğitimine başlamıştır. Babasının işleri bozulduğu için ailesi İzmir'e taşınmıştır. İzmir Rüştiyesi'ne devam etmiştir. Özel Fransızca dersleri almıştır. Avusturyalı Katolik rahiplerin yönettiği Mechitariste Okulu'na gitmiştir. 1884 senesinde son sınıftan ayrılıp babasının iş yerinde çalışmıştır. İzmir Rüştiyesi'nde Fransızca öğretmenliği yapmış, Osmanlı Bankası'nda çalışmıştır. İzmir İdadisi'nde Fransızca ve edebiyat öğretmenliği yapmıştır. 1893 senesinde İstanbul Reji İdaresi'nde Başkatip olmuş, bu yüzden İstanbul'a taşınmıştır. İkinci Meşrutiyet'in ilan edilmesinin ardından reji komiserliğine getirilmiştir. Darülfünun'da, yani İstanbul Üniversitesi'nde Batı edebiyatı ile estetik dersleri vermiştir. 1909 yılında İttihat ve Terakki'nin önerisi ile Mabeyn Başkatibi olmuştur. 1911 senesinde Meclis-i Âyan üyeliğine seçilmiştir. Ardından üniversiteye dönmüştür. Siyasi görevler ile Fransa, Almanya ve Romanya'ya gitmiştir. İttihat ve Terakki'nin iktidarı kaybetmesinin ardından Reji İdaresi Yönetim Kurulu Başkanlığı'na getirilmiştir. Cumhuriyet'ten sonra Yeşilköy'deki yalısında yaşamıştır.
Yazın hayatına tercümeler ve şiir ile başlamıştır. İzmir'de 1884-1885 yıllarında Nevruz dergisini, 1886 yılında Hizmet gazetesini yayımlamıştır. 1896 yılında Edebiyat-ı Cedide topluluğuna dahil olmuştur. Servet-i Fünun dergisinde kendisine büyük şöhret sağlayan romanları parça parça yayımlanmıştır. 1901 senesinde yazarlığı bırakmıştır. II. Meşrutiyet'ten sonra yeniden yazmaya başlamıştır fakat 1923 senesine dek yazdıklarını yayımlamamıştır. İzmir'de kaleme aldığı ilk kısa romanlarda acıklı, duygusal bir anlatım ile karşılıksız sevgi konusunu işlemiştir. 1895 senesinde yayımlanan "Mai ve Siyah" romanında aşk teması arka plana düşmüştür. 1925 senesinde yayımlanan "Aşk-ı Memnu" kurallarına uygun yazılmış ilk Türk romanı kabul edilmektedir. Nitelikli bir romandır ve kurgusuyla da olumlu eleştiriler almıştır.
Halit Ziya Uşaklıgil'in eserleri
Romanları: Nemide, Bir Ölünün Defteri, Ferdi ve Şürekası, Sefile, Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnû, Kırık Hayatlar, Nesl -i Ahir, Kezban-ı Kopya
Hikâyeleri: Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası, Bir Muhtıranın Son Yaprakları, Nakıl, Bu Muydu, Heyhat, Küçük Fıkralar, Bir Yazın Tarihi, Solgun Demet, Bir Şi’r-i Hayal, Sepette Bulunmuş, Bir Hikâye-i Sevda, Hepsinden Acı, Onu Beklerken, Aşka Dairdi, İhtiyar Dost, Kadın Pençesi, İzmir Hikâyesi, Kar Yağarken
Büyük hikâyeler: Heyhat; Bu muydu?
Oyunları: Firuzan, Kâbus, Fare
Hatıraları: Kırk Yıl, Bir Acı Hikâye, Saray ve Ötesi
Gezi Yazıları: Almanya Mektupları, Alman Hayatı
Denemesi: Sanata Dair
Mensur Şiir: Mezardan Sesler, Mensur Şiirler
Ansiklopedik kitapçıklar:
Hamil, Va’z-ı Hamil; Mebhas-ül Kıhf; İlm-i Simya; Bukalemun-ı Kimya.
Sohbetler, makaleler: Kenarda Kalmış; Sanata Dair.
